Өздеріңізге белгілі болғандай, Ислам Қазақстандағы ең кең таралған дін. Соңғы деректер бойынша халқымыздың басым бөлігін мұсылмандар құрайды және де Қазақстан бойынша 2,5 мыңнан астам мешіт бар. Исламды насихаттаудың ең басты құралдарының бірі, ол – имамдардың мешіттерде жұма уағыздарын (хутбаларды) өткізуі. Жұма уағыздарын орыс тілінде де өткізу туралы мәселе бұрын бірнеше рет көтеріліп талқыланғанымен, осы күнге дейін бұл сұрақ әлі де ашық болып келді.

Соңғы уақытта әлеуметтік желілерде жұмалық уағыздар орыс және ағылшын тілдерінде қолжетімді деген жаңалықтар пайда болды. Жаңашыл идеялар мен жобалардың тақырыптары біз үшін маңызды әрі қызықты. Осыған байланысты, бізді жұмалық хутбаны трансляциялау жобасымен және оның ерекшеліктерімен Al Saqr Finance Басқарма Төрағасы Данияр Успанов таныстырып өтеді.

- Жақын арада жұмалық уағыздарды өткізудегі жаңартпа жөнінде жаңалық тараған болатын. Бұл жаңартпа жайлы толығырақ айтып өтіңізші? Осы сынды жобаны іске асыру идеясы қалайша пайда болды?

- Иә, жақын арада жұма уағыздарын (хутбаларды) үш тілде тікелей трансляциялау іске қосылды. Атап айтқанда, қазақ, орыс және ағылшын тілдерінде тарату. Бұл жобаның әлеуметтік-ағартушылық сипаты бар және де жоба жеткілікті деңгейде инновациялық болып келеді, себебі Қазақстанда бұндай жоба алғашқы рет орын алуда.

Әдетте, имамдар келушілерге жұмалық уағыздарды айту барысында тәжірибелік мысалдар келтіреді. Бұл сондай немесе өзгедей діни нормаларды өмірде қалай қолдану керектігін түсіндіреді. Естігенді дұрыс түйсіну қоғамның, әсіресе жастардың дамуына әсер етеді.

Айтқымыз келетіні, жобаның басты ерекшелігі, ол -  уағыздарды тыңдау әрбір қалаушы үшін қолжетімді. Бұл жаңа білімдерге жол ашады және де әр жұма сайын өздерінің жұмалық дағдысын жетілдіруге мүмкіндік береді. Алайда, қазіргі уақытта жұмалық уағыздар тек мемлекеттік (қазақ) тілде ғана жүргізіледі. Осыған байланысты, мешітке жеке келушілердің белгілі бір тілдік кедергілерге байланысты уағыздардың мән-мағынасын түсінбеуі қажетсіз әңгімелердің туындауына, ұялы телефондардың көмегімен ойын-сауық контентіне көңіл аударуға және тағы басқаға әкеледі.

Жоғарыда аталған мәселелерді шешу мақсатында Компания веб-порталы негізінде (www.alsaqr.kz) ілеспе аударманың көмегімен орыс және ағылшын тілдерінде хутбаларды тікелей (нақты уақыт мезетінде) трансляциялауға болатын алаңды құру идеясы туындады. Осылайша, әрбір қалаушы өз ұялы телефоны арқылы Компания сайтына кіріп, құлаққаптарын іске қосып, трансляцияны қосып, өзіне  хутбаны тыңдағанда ыңғайлы болатын тілді таңдай алады. Сонымен қатар, барлық өткізілген уағыздар тақырыптары бойынша сарапталып, Компания сайтында қайта тыңдау үшін мұрағатталатын болады.

- Идея, расымен, өте қызықты. Осы жобаны іске асыруда кімдермен бірлесіп әрекет етесіздер?

- Осындай бастамамен Компания өз серіктестеріне, атап айтқанда, Қазақстан мұсылмандары діни басқармасы (ҚМДБ) мен «Қазақстандық қор «Уақып» (Қор) Корпоративтік қайырымдылық қорына жүгінді. Аталған серіктестермен жобаны іске асыру механизмдерін талқылау барысында, бұл жобаның сұранысқа ие екендігін және уақыттылығын түсіндік. Осыған байланысты серіктестерімізден идеяны техникалық жағынан сәтті іске асыруға байланысты толық қолдауға ие болдық. Аталған серіктестердің көмегімен осы жобаны іске асыру үшін мемлекеттік тілден орыс және ағылшын тілдеріне аударма жасайтын кәсіпқой аудармашылар іске тартылды. Сонымен қатар, аудармашыларды таңдау барысында мынадай талаптарға мән берілді:

• тиісінше діни (рухани) білімі;
• белгілі бір хутба тақырыбының мән-мағынасын толыққанды жеткізе білуі;
• дикция мен дауыс тембрінің жақсы болуы;
• шешендік қабілеті және т.б.

- Хутбалардың трансляциясын Қазақстанның қай мешіттері өткізеді?

- Алғашқы жұмалық уағыздардың трансляциясы Астана қаласында орналасқан Әзірет Сұлтан мешітінен бастау алды. Хутбалардың трансляциясы тек жұма күндері ғана болады. Сонымен қатар, бұл хутбаларды тек Астана қаласында ғана тыңдауға болады деген сөз емес. Бұл жобаның басты ерекшелігі, ол - кез-келген қалаушының орналасқан жеріне қарамастан (қала,ел) Компания сайты арқылы (www.alsaqr.kz) уағыздарды тыңдауға мүмкіндігі барында. Сонымен қатар, олар өздерінің құлаққаптары, ұялы телефондары мен мобильді интернетін қолдануы керек. Қазіргі таңда біздің корпоративтік веб-сайтта www.alsaqr.kz аудио-жазбаларды сақтау, сондай-ақ, тыңдарман оларды өзіне ыңғайлы кез-келген уақытта ойната алатын арнайы «кітапхана» атты бөлім әзірленіп жатыр.

- Сіз Жобаның әлеуметтік-ағартушылық сипаты бар деп айтып өттіңіз. Жобаның қандай басты артықшылықтарын ерекшей аласыз?

- Хутбаларды үш тілде трансляциялау жөніндегі ҚМДБ және Қормен бірлескен жобамыздың бірқатар артықшылықтары бар:

1) тілдік кедергіні жою (осы опцияға қосылу әркім үшін қолжетімді болады). Қазақстан мұсылман үмбеті әр түрлі ұлттан құралғандықтан, мемлекеттік тілдегі хутбаны түсіну бірқатар қиындықтар туғызатыны рас. Сондай-ақ, ағылшын тілінде трансляция жасау еліміздің туристтік тартымдылығын арттыруға өз септігін тигізеді;

2) қоғамда радикалды идеялардың тарауына қарсы әрекет жасау, сондай-ақ мешітке келушілердің жұма намаз уақытында өзгеге көңіл ауытқуын азайту;

3) жұма хутбалары нақты уақыт кезінде үш тілде трансляцияланады. Бұл жұма уағызының барлық аспектісін тыңдап түсінуге деген қызығушылықты оятады. Әбу һұрайрадан жеткен хадисте: «Пайғамбарымыз (оған Алланың игілігі мен сәлемі болсын) «Кімде-кім жақсылап дәрет алып, жұма намазына барса, мешітте имамға жақын отырса, оның уағызын тыңдаса, бос сөз сөйлемесе, ол адамның осы жұма мен алдыңғы жұма арасындағы және қосымша үш күндік күнәлары кешіріледі», - делінген (Сахих Муслим);

4) қазақстандықтардың барлық өмір саласын цифландыру жөніндегі мемлекеттік бағдарламаны қолдау. Бұл өз кезегінде әр азамат үшін ұзақмерзімді перспектива алып келеді. Сондай-ақ, Компанияның веб-порталы мобильді нұсқада да қолжетімді. Бұл халықтың басым бөлігін қамтуға оң әсерін тигізеді.

5) халықтың басым бөлігін тартуға мүмкіндік. Жұма хутбалары қалаушылардың барлығына қолжетімді болады. Бұл өз кезегінде мешітке жұма намазға келушілердің санын арттырады.

- Жобаны құру идеясы қалай пайда болды?

- Компанияның басты стратегиялық даму бағыттарының бірі - Исламдық қаржыландыруды түсіндіріп тарату. Алдағы уақытта имамдар үшін Исламдық қаржының негіздері бойынша дәрістер өткізу, сондай-ақ жұмалық хутбалардың жылдық жоспарына Исламдық қаржыландыру бойынша тақырыптарды енгізу жоспарлануда. Сол себепті біздің бірлескен жобамыз тек Исламды дұрыс қабылдауды ғана емес, сонымен қатар халықтың Исламдық қаржы жөніндегі сауаттылығын да көтеруге мүмкіндік жасайтынына біз сенімдіміз.

Ескерсек, жұмалық хутбаларды трансляциялау әлем бойынша кеңінен қолданылады. Соның ішінде Батыс Еуропада, атап айтқанда, Германияда.

Қазақстандағы діни нормалар (ислам) бойынша білім сегментін зерттей отырып, азаматтарымыздың көпшілігінде Исламдағы тиісті білім алуға құмартушылығы барын көрдік. Бұл ретте, интернет көздерінен алынатын ақпараттың сапалығы мәселесі көтеріледі, себебі олар әрдайым Ислам қағидаларына сәйкес келмеуі мүмкін.

Осы орайда, білім беру (ағарту) жобасын іске қосудың бас бастамашысы ретінде шықтық.

Сонымен қатар, Компания әлеуметтік жобалар арқылы қалыптасып, өз қызметін ұсынылатын тәжірибелік, ал ең бастысы нәтижелі көмек тұрғысынан бағалайды.

Жоба бойынша серіктестерімізге, Қазақстан мұсылмандары діни басқармасы мен «Уақып» қайырымдылық қорына жобаны іске асыруда жасаған көмегі мен көрсеткен қолдауы үшін тағы да алғыс білдіргіміз келеді.

Ендігі кезде уағыздар еліміздің әрбір тұрғыны үшін түсінікті болып, білімдерін жетілдіруге көмектесіп, Ислам жолындағы сенімін нығайтады деген үміттеміз. Өз тарапымыздан осы жобаның жетілуіне бар күш-ынтамызды саламыз әрі исламдық қаржыландыруды халық арасында дамытуға қатысты жаңа идеяларды ойлап табуда ізденістерімізді тоқтатпаймыз дегіміз келеді.